Thực trạng lạm dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) hóa học ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đã được báo động từ nhiều năm qua, nhưng trên thực tế, sự thay đổi diễn ra rất chậm chạp.
Trong khi đó, thực trạng lạm dụng càng khiến nguy cơ ô nhiễm tài nguyên đất, nước, mất vệ sinh an toàn thực phẩm, hệ sinh thái tự nhiên bị suy thoái ngày càng hiện hữu.
Báo cáo mới đây của Cục Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho thấy: So với các vùng, miền trong cả nước, lượng phân bón sử dụng ở ĐBSCL cao hơn 42%; lượng thuốc BVTV hóa học sử dụng cao hơn 72%.
Việc sử dụng phân bón ở ĐBSCL cũng đáng lo ngại, lượng phân bón vô cơ cao hơn 35%, trong khi lượng phân hữu cơ sử dụng chỉ bằng 27% so với cả nước. Các tỉnh Bến Tre, Tiền Giang, Đồng Tháp đều có mức sử dụng phân bón, thuốc BVTV hóa học cao gấp nhiều lần so với các địa phương trong cả nước.
Hệ lụy của việc lạm dụng phân bón, thuốc BVTV hóa học, những người “trong cuộc” đều trải nghiệm và cảm nhận thấm thía. Tìm hiểu thực tế từ các lão nông, phần lớn đều có chung nhận định: Độ màu mỡ và chất dinh dưỡng trong đất đã suy giảm rất nhiều; để bảo đảm năng suất cây trồng, trước mắt buộc phải duy trì và tăng liều lượng sử dụng, đều đó càng làm phát sinh thêm chi phí chứ không thể “cải tạo” được đất.
Đối với hệ sinh thái tự nhiên, người dân ĐBSCL ở vùng nông thôn đều nhận ra sự phong phú trước đây đã ngày càng biến mất. Trong vườn, ngoài ruộng đều khó kiếm con cá, con tôm cho bữa ăn hằng ngày. Nhiều loại cây hoang dại trong tự nhiên trước đây mọc bạt ngàn như cây ô rô, cây chuối nước, cây rau choại giờ cũng hiếm có khó tìm do phun, xịt quá nhiều loại thuốc hóa học.
Việt Nam cần hướng đến một nền nông nghiệp xanh, hiệu quả. Ảnh: Vietnam+
Theo tính toán của ngành nông nghiệp tỉnh Sóc Trăng, riêng trên địa bàn tỉnh, mỗi năm nông dân sử dụng hơn 2.400 tấn thuốc BVTV, thải ra khoảng 366 tấn bao gói, chai lọ đựng thuốc. Số thuốc còn sót lại trên bao bì lên đến 6,7 tấn cộng với số bao bì thất thoát ra môi trường đã trở thành nguồn chất thải độc hại, gây tác động xấu đến môi trường và sức khỏe con người.
Để người nông dân dừng sử dụng phân bón, thuốc BVTV hóa học theo “kinh nghiệm” và cảm tính, các địa phương ở ĐBSCL đã xây dựng và phát động các mô hình nông nghiệp sạch, đổi mới công tác khuyến nông.
Thế nhưng, phần lớn nông dân khó theo kịp vì thiếu vốn, thiếu năng lực sản xuất; sản phẩm nông nghiệp sạch, có đưa ra thị trường cũng dễ bị đánh đồng với sản phẩm cùng loại do không có gì bảo chứng.
Các địa phương vùng ĐBSCL đang bước vào giai đoạn triển khai thực hiện mạnh mẽ Nghị quyết số 120/NQ-CP của Chính phủ về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu, trong đó có chỉ tiêu nâng cao giá trị và sức cạnh tranh của sản phẩm nông nghiệp.
Đây là cơ hội mới để ĐBSCL hướng đến nền nông nghiệp bền vững. Muốn vậy, ngay từ bây giờ, thực trạng lạm dụng phân bón và thuốc BVTV hóa học trong sản xuất nông nghiệp phải được quan tâm giải quyết hiệu quả.
HỒNG BỈNH HIẾU
