Quá trình tái cơ cấu ngành Nông nghiệp của TP Cần Thơ diễn ra trong bối cảnh cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư bùng nổ. Chính vì vậy, việc kế thừa, ứng dụng thành quả từ cuộc cách mạng này vào trong sản xuất nông nghiệp được tận dụng, phát huy. Trên thực tế, nông dân, doanh nghiệp TP Cần Thơ đã thể hiện sự quan tâm, hào hứng với việc chuyển mình sang nền nông nghiệp số, nông nghiệp thông minh. Song, các ứng dụng nông nghiệp 4.0 trên địa bàn thành phố hiện nay chủ yếu nhỏ lẻ, chưa phổ biến. Từ đó, đặt ra yêu cầu phải có giải pháp đồng bộ, định hướng phù hợp để tạo đột phá mới cho nông nghiệp thành phố.
Tiếp cận
Một sáng chế ứng dụng công nghệ 4.0 của Kỹ sư, Nhà sáng chế Hoàng Thanh Liêm được giới thiệu tại một sự kiện tổ chức trên địa bàn TP Cần Thơ.
Với sự xuất hiện của hàng loạt các công nghệ đột phá trong các lĩnh vực về số hóa, vật lý, công nghệ sinh học từ cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4, TP Cần Thơ kỳ vọng tạo bước chuyển mới cho ngành Nông nghiệp. Như nhiều địa phương khác, nông nghiệp số, nông nghiệp 4.0 của thành phố cũng phát triển dựa trên nền tảng giống cây trồng, vật nuôi mới; vật liệu mới; các phần mềm, ứng dụng giúp nâng cao hiệu quả quản lý, năng suất, chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm, giá trị gia tăng cao cho nông sản. Trong đó, các mô hình nông nghiệp 4.0 tiêu biểu có thể kể đến như: mô hình trồng rau thủy canh theo công nghệ Israel của Công ty TNHH Đầu tư và Phát triển Minh Hòa; mô hình ứng dụng công nghệ tưới nhỏ giọt và ứng dụng điện toán đám mây tại Cần Thơ Farm; mô hình điều khiển tưới, phun thuốc bảo vệ thực vật tự động thông qua điện thoại thông minh trên vườn cây ăn trái (quận Ô Môn, huyện Cờ Đỏ); mô hình ứng dụng đèn led thắp sáng, xử lý ra hoa trái vụ trên cây thanh long (huyện Thới Lai)…
Ông Trần Thái Nghiêm, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP Cần Thơ, chia sẻ: Dịch bệnh COVID-19 bùng phát, lây lan diện rộng và chưa có dấu hiệu chấm dứt tạo điều kiện để công nghệ 4.0 len lỏi sâu hơn vào lĩnh vực nông nghiệp. Thông qua môi trường số, mạng Internet không chỉ hoạt động mua bán nông sản trên các sàn thương mại điện tử, mạng xã hội diễn ra rầm rộ mà việc chuyển giao, hỗ trợ kỹ thuật từ chuyên gia, nhà quản lý cũng diễn ra khá sôi nổi. Giờ đây, thông qua điện thoại thông minh, nông dân, doanh nghiệp đã có thể tìm kiếm các thông tin, video clip về quản lý sâu rầy, phòng trừ dịch bệnh, tư vấn nuôi trồng... Bắt đầu từ năm 2021, ngành Nông nghiệp thành phố cũng đã chuyển các buổi tập huấn, chuyển giao khoa học kỹ thuật từ trực tiếp, tập trung sang trực tuyến, các nền tảng mạng xã hội để phù hợp với tình hình dịch bệnh hiện nay.
Không chỉ nông dân trực tiếp làm ra nông sản mà các doanh nghiệp chuyên cung ứng vật tư, máy móc, thiết bị cho ngành Nông nghiệp cũng quan tâm đầu tư chuyển đổi số. Ông Hồ Thanh Liêm, Trưởng phòng thiết bị, Công ty CP Sản xuất kinh doanh Vật tư và Thuốc thú y Vemedim, cho biết: Công ty chuyên sản xuất, kinh doanh, xuất nhập khẩu thuốc thú y, thủy sản với hệ thống chi nhánh trải dài khắp cả nước và 42 nhà phân phối tại các thị trường lớn trên thế giới. Các khách hàng hiện nay yêu cầu rất cao trong khâu sản xuất, phân phối và kiểm duyệt sản phẩm. Vì vậy, công ty tập trung chế tạo và nâng cấp các máy móc hệ thống phục vụ sản xuất phát triển theo xu thế tự động hóa. Trong đó, có thể kể đến như: hệ thống tự động tiệt trùng bồn pha thuốc; hệ thống hấp đẳng áp thành phẩm; hệ thống phun khử trùng nhà xưởng giám sát online; giám sát hệ thống xử lý nước thải, nước sinh hoạt bằng SCADA; điều khiển và giám sát hệ thống tưới bằng SCADA.
Chọn lọc để phát huy lợi thế
Thực tế cho thấy, từ yêu cầu thực tiễn cũng như những lợi ích mang lại, các doanh nghiệp, nông dân trên địa bàn thành phố đã nhiệt tình hưởng ứng việc làm nông theo công nghệ 4.0. Tuy nhiên, quá trình ứng dụng công nghệ này vào thực tế thì không hề đơn giản. Trước hết, chi phí đầu tư ban đầu cho các mô hình phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao đòi hỏi nguồn vốn đầu tư khá lớn, trong khi đó phát triển sản xuất thì chịu nhiều rủi ro… nên việc kêu gọi, huy động các tổ chức, các doanh nghiệp, nông dân triển khai gặp nhiều khó khăn. Kỹ sư, Nhà sáng chế Hoàng Thanh Liêm (xã Tân Thạnh, huyện Thới Lai), bộc bạch: “Hiện tôi có 3 sáng chế liên quan đến ứng dụng công nghệ 4.0: thiết bị diệt ốc bươu vàng dùng sóng siêu âm di chuyển trên cáp dẫn điều khiển từ xa; thiết bị cảm biến phát ánh sáng lạnh diệt bướm, sâu rầy di chuyển trên cáp dẫn điều khiển từ xa; thiết bị cảm biến phát siêu âm, báo mật độ rầy trên lúa, độ ẩm… Tuy nhiên, các sáng chế này đưa ra thực tiễn ứng dụng lại gặp một số khó khăn do diện tích nhỏ lẻ, khó ứng dụng đồng bộ; trình độ nông dân không đồng đều”.
Cũng liên quan đến vấn đề nguồn nhân lực ứng dụng công nghệ 4.0, TS Nguyễn Chí Trường, Vụ trưởng Vụ Kỹ năng nghề, Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp cho rằng, công nghệ 4.0 thúc đẩy cơ giới hóa, tự động hóa, nhu cầu sử dụng lao động nông nghiệp có xu hướng giảm về số lượng nhưng lại đặt ra yêu cầu cao hơn về chất lượng. Người lao động phải có khả năng thích ứng tốt, sẵn sàng học tập và tiếp thu những kiến thức, kỹ năng mới để có thể ứng dụng và vận hành công nghệ cao trong sản xuất và kinh doanh nông nghiệp.
Theo nhiều chuyên gia đầu ngành, việc phát triển nông nghiệp 4.0, nông nghiệp số tại Việt Nam nói chung và TP Cần Thơ nói riêng cần được nghiên cứu, xem xét thấu đáo. Các địa phương không nên rập khuôn theo các mô hình nông nghiệp 4.0 đã thành công ở nước ngoài cũng như không nhất thiết phải áp dụng tất cả công nghệ liên quan đến nông nghiệp 4.0. Thay vào đó phải chọn lựa giải pháp sao cho phù hợp đặc thù riêng về điều kiện thời tiết, thổ nhưỡng của địa phương mình. Ngoài ra, Nhà nước tiếp tục có những chính sách ưu đãi cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước đầu tư vào mảng công nghệ 4.0 trong nông nghiệp, làm đầu kéo các doanh nghiệp khác trong thành phố và khu vực ĐBSCL làm theo. Đồng thời, chú trọng bồi dưỡng đào tạo tập huấn, cập nhật công nghệ, thiết bị thông minh cho cán bộ quản lý, nông dân, doanh nghiệp. Như vậy mới có thể thúc đẩy ứng dụng được các tiến bộ kỹ thuật nông nghiệp 4.0 một cách đồng bộ, rộng khắp.
Bài, ảnh: MỸ THANH
