6-7/12/2022 - Nhằm góp phần nâng cao nhận thức và năng lực cho cán bộ, nông dân tại địa phương về tái sử dụng phế phụ phẩm từ sản xuất lúa, góp phần bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu và phát triển nông nghiệp bền vững, Viện Môi trường Nông nghiệp, Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, Viện NC Phát triển vùng phối hợp với Trung tâm Khuyến nông Thái Bình đã tổ chức Hội thảo tập huấn “Than sinh học – kỹ thuật sản xuất từ phụ phẩm trồng trọt và ứng dụng trong sản xuất nông nghiệp” tại xã Bình Minh, huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình cho 50 cán bộ địa phương và nông dân chủ chốt. Đây là hoạt động nằm trong khuôn khổ Dự án nhỏ “Nâng cao năng lực về sản xuất và sử dụng than sinh học từ phụ phẩm cây trồng (lúa và cà phê) ở quy mô nhỏ tại một số vùng sinh thái tại Việt Nam” - thuộc Chương trình học bổng John Dillon - Việt Nam do ACIAR và Đại học New England tài trợ.
Phát biểu khai mạc Hội thảo, TS. Trần Văn Thể, Phó Viện trưởng Viện Môi trường Nông nghiệp cho biết: Theo ước tính, ngành trồng trọt Việt Nam hàng năm tạo ra trên 100 triệu tấn phế phụ phẩm cây trồng có giá trị nếu được xử lý để tái sử dụng hợp lý. Trong bối cảnh đó, sản xuất than sinh học được tạo ra từ các loại phế, phụ phẩm trồng trọt (trấu, rơm, rạ, thân ngô, lõi ngô...) được coi là một giải pháp xử lý sinh khối cây trồng hiệu quả, bền vững, hướng đến mục tiêu phát triển nền nông nghiệp xanh, thân thiện với môi trường. Than sinh học được xem là 'vàng đen' cho sản xuất nông nghiệp theo hướng hữu cơ, tuần hoàn khi giúp giữ nước, bảo vệ và cải tạo đất, tăng độ phì nhiêu đất, bảo vệ vi sinh vật có lợi cho đất và tăng năng suất cây trồng và chất lượng nông sản. Ứng dụng than sinh học trong sản xuất nông nghiệp là giải pháp đóng góp hiệu quả vào mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính của ngành nông nghiệp. Trong bài phát biểu chào mừng, ông Nguyễn Thanh Phong Phó giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh nhấn mạnh: Là một trong những tỉnh trọng điểm về sản xuất lúa ở Đồng bằng sông Hồng, hàng năm riêng sản xuất lúa gạo của tỉnh Thái Bình tạo ra khoảng 253.000 tấn rơm, 759.000 tấn rạ, 192.000 tấn trấu. Đây là những sản phẩm dư thừa nhưng lại chứa rất nhiều chất hữu cơ và các nguyên tố dinh dưỡng nên thay vì thải bỏ ra môi trường gây ô nhiễm và lãng phí (do không được xử lý và sử dụng đúng cách) thì hoàn toàn có thể tận dụng để tái sử dụng hiệu quả cho trồng trọt khi nhu cầu sử dụng phân bón cho lúa và rau hàng năm rất lớn, đồng thời góp phần trả lại dinh dưỡng cho đất.
Thay mặt nhóm thực hiện dự án, TS Ngô Đức Minh đã trình bày về tác động của sản xuất nông nghiệp đến BĐKH và tác động của BĐKH đến sản xuất nông nghiệp Việt Nam nói chung và sản xuất lúa gạo tại Việt Nam nói riêng; tiềm năng sản xuất than sinh học ở Việt Nam và đặc tính/tính chất của than sinh học, vai trò và tác dụng của than sinh học trong cải tạo đất và canh tác bền vững. Tiếp theo, TS Bùi Thị Phương Loan giới thiệu, cách phân loại và thu gom phế phụ phẩm trồng trọt để sử dụng cho việc sản xuất than sinh học; các kĩ thuật/công nghệ sản xuất than sinh học từ phụ phẩm canh tác lúa. Cuối cùng, TS Trần Văn Thể đã trình bày về tiềm năng ứng dụng than sinh học trong sản xuất nông nghiệp, các nguyên tắc sử dụng than sinh học bón trực tiếp, cách phối trộn than sinh học với phân hữu cơ động vật hay phân khoáng trước khi bón cho cây trồng; tỷ lệ bón/sử dụng than sinh học và hỗn hợp phân có chứa than sinh học phù hợp cho từng đối tượng cây trồng khác nhau. Trong phần thảo luận, các đại biểu nông dân Thái Bình cho biết: Hiện nay sản phẩm phụ từ sản xuất nông nghiệp ở trên địa bàn tỉnh cũng như huyện nhà còn tồn dư khá nhiều, nhất là rơm rạ sau mỗi vụ thu hoạch. Nhiều nơi có hiện tượng người dân đốt rơm rạ, sử dụng nhiều thuốc bảo vệ thực vật trong sản xuất gây ảnh hưởng lớn tới môi trường và sức khỏe của con người. Sau khi nghe các bài trình bày của dự án, bà con nông dân rất mong muốn có thể thu gom rơm rạ, trấu và các phụ phẩm trồng trọt khác để sản xuất than sinh học làm chất cải tạo đất, giúp giảm lượng phân bón hóa học cần sử dụng, đồng thời góp phần giảm ô nhiễm môi trường nông thôn.
Sau khi kết thúc chương trình hội thảo, dự án đã tổ chức tập huấn kỹ thuật sản xuất than sinh học từ trấu, rơm rạ. Các học viên được ThS Đinh Quang Hiếu và ThS Nguyễn Quang Minh, các chuyên gia về lò đốt than sinh học của Viện Môi trường Nông nghiệp, hướng dẫn thực hành tại chỗ kĩ thuật sản xuất than sinh học bằng 3 phương pháp/công cụ khác nhau: hun trấu bằng ống trụ, đốt yếm khí rơm rạ trong thùng phi có ống khói, đốt rơm rạ/trấu bằng lò đốt nhiệt phân gián tiếp. Trong quá trình thực hành sử dụng các công cụ làm than sinh học, các học viên đã được cán bộ tập huấn của dự án trao đổi về ưu điểm và hạn chế của từng phương pháp đốt, từ đó giúp học viên xác định được kĩ thuật/công nghệ làm than sinh học phù hợp với quy mô sản xuất, từng loại vật liệu phụ phẩm trồng trọt sẵn có tại địa phương và nhu cầu, năng lực của nông dân. Sau khóa tập huấn, 100% học viên đánh giá nội dung tập huấn phù hợp và bổ ích đối với nông dân địa phương, trên 80% học viên cho rằng các kĩ thuật sản xuất than sinh học giới thiệu tại khóa tập huấn có tính ứng dụng; 95% học viên đánh giá phương pháp hun trấu bằng ống trụ và phương pháp đốt yếm khí rơm rạ trong thùng phi có ống khói dễ áp dụng trong điều kiện sản xuất của địa phương và phù hợp với khả năng đầu tư của hộ gia đình. Kết thúc khóa tập huấn, dự án cam kết sẽ chuyển giao công nghệ sản xuất thiết bị đốt than cho địa phương và cử cán bộ kĩ thuật hỗ trợ địa phương tổ chức thêm các khóa tập huấn để nhân rộng mô hình sản xuất và ứng dụng than sinh học trong sản xuất nông nghiệp tại tỉnh Thái Bình.
(Ngô Đức Minh/Bùi Thị Phương Loan)
MỘT SỐ HÌNH ẢNH CỦA HỘI THẢO - TẬP HUẤN
