Hội thảo tổng kết Dự án “Chuyển đổi Nông nghiệp Sinh thái và Hệ thống Thực phẩm An toàn tại Việt Nam (ASSET)” đã khép lại sau hai ngày làm việc (21–22/10/2025) với nhiều kết quả và khuyến nghị quan trọng cho quá trình chuyển đổi nông nghiệp sinh thái, hướng tới một hệ thống lương thực bền vững và bao trùm.
Dự án ASSET được triển khai trong giai đoạn 2020–2025 tại bốn quốc gia Đông Nam Á – Việt Nam, Lào, Campuchia và Myanmar – với sự tài trợ của Cơ quan Phát triển Pháp (AFD), Liên minh châu Âu (EU) và Quỹ Môi trường Toàn cầu Pháp (FFEM). Tổ chức GRET điều phối quốc tế, CIRAD phụ trách điều phối khoa học, và tại Việt Nam, Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam (VAAS) giữ vai trò đầu mối triển khai.
Ở Việt Nam, dự án được thực hiện tại hai tỉnh Sơn La và Điện Biên với sự tham gia của các viện nghiên cứu thuộc VAAS gồm NOMAFSI, FAVRI, CASRAD, phối hợp cùng ISPAE, Viện Chăn nuôi (NIAS) và mạng lưới ALiSEA Việt Nam. Các đối tác địa phương và cộng đồng nông dân đóng vai trò then chốt trong thực hành, thử nghiệm và nhân rộng các mô hình.
Các đại biểu tại phiên Bế mạc Hội thảo
GS.TS Nguyễn Hồng Sơn, Giám đốc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam (VAAS) phát biểu tại Hội thảo
Gắn kết tri thức - hành động - chính sách
Hội thảo tổng kết đã tổng hợp và phân tích kết quả đạt được trong 5 năm thực hiện, thể hiện nỗ lực đồng bộ giữa nghiên cứu khoa học, thực tiễn sản xuất và đối thoại chính sách.
Dự án đã đạt được những kết quả nổi bật đáng ghi nhận như: đã thu hút khoảng 70 cộng tác viên và sinh viên/nghiên cứu sinh tham gia; khoảng 30 sản phẩm kiến thức. Tính tới hết năm 2024, đã có 43 khoá tập huấn được tổ chức với hơn 1.710 lượt tham gia (44% là nữ giới). Có 800 nông dân tham gia Dự án.
Về kiến tạo tri thức và chính sách:
- Các nhóm nghiên cứu đã tổ chức hàng chục hội thảo và tọa đàm “Dự báo tương lai” và “Lý thuyết thay đổi (Theory of Change)” nhằm xây dựng tầm nhìn chuyển đổi nông nghiệp sinh thái đến năm 2045, gắn với chiến lược phát triển nông nghiệp xanh và phát thải thấp của Việt Nam.
- Về đổi mới thực hành và mô hình sinh thái: Tại Sơn La và Điện Biên, dự án đã thử nghiệm và nhân rộng mô hình nông lâm kết hợp, xen canh cà phê – mắc ca, cây họ đậu che phủ đất, mô hình liên kết trồng trọt – chăn nuôi, sản xuất rau quả an toàn và quản lý chợ truyền thống an toàn thực phẩm. Các mô hình này giúp cải thiện sức khỏe đất, giảm chi phí vật tư, tăng thu nhập 10–20% cho nông hộ, đồng thời khuyến khích ứng dụng phân bón hữu cơ, ủ chua thức ăn xanh và quản lý tuần hoàn dinh dưỡng – những yếu tố then chốt của kinh tế tuần hoàn nông nghiệp.
- Về kết nối thị trường và chuỗi giá trị: ASSET đã hỗ trợ phát triển thương hiệu vùng, thúc đẩy chuyển đổi số trong tiếp thị sản phẩm và du lịch nông nghiệp sinh thái, giúp sản phẩm địa phương như cà phê Sơn La, rau an toàn Điện Biên tiếp cận thị trường ổn định hơn.
- Về mạng lưới học tập và hợp tác đa bên: Mạng lưới ALiSEA Việt Nam đã được mở rộng và kết nối hơn 50 tổ chức, hợp tác xã và nhóm nông dân, trở thành nền tảng chia sẻ kiến thức và học hỏi lẫn nhau giữa các địa phương và quốc gia trong khu vực.
- Về tác động chính sách: Kết quả nghiên cứu của ASSET đã đóng góp trực tiếp vào việc xây dựng Kế hoạch Hành động Quốc gia về Chuyển đổi Hệ thống Lương thực (NAP-FST), và thúc đẩy đối thoại chính sách giữa các cấp quản lý, nhà khoa học và cộng đồng địa phương.
Một số hình ảnh về hoạt động của Dự án
Từ thành công thực địa đến định hướng nhân rộng
Hội thảo ghi nhận rằng các mô hình thí điểm của ASSET đã được nhiều địa phương và nông hộ áp dụng ngoài phạm vi dự án, thể hiện sức lan tỏa tự nhiên của nông nghiệp sinh thái khi được chứng minh hiệu quả thực tế. Các đối tác địa phương như UBND tỉnh Điện Biên và Sơn La đánh giá cao việc dự án giúp nâng cao năng lực cán bộ kỹ thuật, cải thiện sinh kế, đồng thời góp phần xây dựng bộ chỉ số giám sát chuyển đổi sinh thái cấp địa phương.
Bên cạnh đó, dự án cũng đã tạo ra cầu nối giữa nhà khoa học và người dân, giúp các chính sách phát triển nông nghiệp bền vững trở nên khả thi hơn. Các bên nhất trí rằng giai đoạn tới cần duy trì mạng lưới học tập ALiSEA, huy động nguồn lực để nhân rộng các mô hình sinh thái hiệu quả, và tăng cường kết nối với các sáng kiến quốc tế trong lĩnh vực nông nghiệp xanh và phát thải thấp.
Khởi đầu cho hành trình mới
Kết thúc hội thảo, đại diện các tổ chức quốc tế và cơ quan nghiên cứu khẳng định sẽ tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam trong quá trình chuyển đổi nông nghiệp sinh thái. VAAS cam kết tổng hợp kết quả, khuyến nghị chính sách và chia sẻ kinh nghiệm thực hành, hướng tới xây dựng mạng lưới hợp tác bền vững sau khi dự án kết thúc.
Hội thảo ASSET không chỉ là điểm kết thúc của một dự án, mà là khởi đầu cho một hành trình mới – nơi tri thức, hành động và hợp tác cùng hội tụ để kiến tạo một nền nông nghiệp xanh, an toàn và bền vững cho Việt Nam.
Một số hình ảnh của các phiên thảo luận tại Hội thảo
Thực hiện: Ban Khoa học & HTQT; Ban Thông tin & Đào tạo (VAAS)
