Sáng ngày 20/4/2021, Trung tâm Nghiên cứu và phát triển nông lâm nghiệp Tây Bắc-Viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc cùng với Trung tâm hợp tác quốc tế về nghiên cứu nông nghiệp vì sự phát triển Pháp (CIRAD) đồng tổ chức hội thảo “Đánh giá kết quả của dự án Breedcafs và thảo luận về kế hoạch phát triển sản xuất cà phê chè Tây Bắc” với mục tiêu báo cáo kết quả đánh giá các giống cà phê chè lai nhập nội thích ứng với điều kiện sinh thái và biến đổi khí hậu, và lập kế hoạch phát triển sản xuất cho cà phê vùng Tây Bắc Việt Nam.
Hội thảo có sự tham gia của các đơn vị thực hiện dự án như Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam (VAAS), Viện Khoa học Kỹ thuật nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc (NOMAFSI), Viện di truyền nông nghiệp, các cơ quan địa phương như Sở KH&CN tỉnh Sơn La, Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Sơn La và Điện Biên, UBND các huyện triển khai dự án, các công ty chế biến cà phê tại địa phương (công ty Cát Quế, Minh Tiến, Phúc Sinh, Detech), Hiệp hội cà phê Sơn La, một số hợp tác xã cà phê trên địa bàn cùng các hộ dân tham gia thực hiện thí nghiệm của dự án. Hội thảo cũng có sự tham gia của các tổ chức quốc tế như tập đoàn ECOM, Trung tâm hợp tác quốc tế về nghiên cứu nông nghiệp vì sự phát triển Pháp (CIRAD) và dự án Cà phê thích ứng với BĐKH của GIZ. Hội thảo tiến hành dưới sự đồng chủ toạ của PGS. TS. Đào Thế Anh, TS. Lưu Ngọc Quyến và TS. Pierre Marichini.
Hội thảo trình bày kết quả của dự án BREEDCAFS
Thảo luận bàn tròn của các đại biểu tham gia
Dự án đánh giá và lựa chọn giống cà phê cho hệ thống nông lâm kết hợp (BREEDCAFS) do EU tài trợ khởi động tháng 07/2017 và sẽ kết thúc vào tháng 10 năm 2021. Dự án đã tiến hành lựa chọn 12 hộ nông dân tại 02 tỉnh Sơn La và Điện Biên trong đó tại Sơn La có 7 hộ dân, tại Điện Biên có 5 hộ dân tham gia để triển khai mô hình trồng thử nghiệm các giống Sarchimor Marsellesa, F1 hybrid Starmaya, F1 hybrid Centroamericano (H1) và giống Catimor (giống địa phương – đối chứng) ở các độ cao khác nhau từ 600m - 1100m và trong hệ thống nông lâm kết hợp ngẫu nhiên, với tổng diện tích 3 ha.
Các mô hình thử nghiệm đã được trồng từ tháng 7 năm 2018 và đến năm 2020 đã cho lứa thu hoạch đầu tiên. Dự án đã tiến hành đo đếm thu thập các số liệu về sinh trưởng, sâu bệnh hại thường xuyên trong suốt 2 năm qua (năm 2019, và 2020), cùng với thu thập số liệu năng suất trong vụ thu hoạch đầu tiên năm 2020.
Từ những kết quả thu được bước đầu đánh giá giống Marsellesa và các giống lai F1 có khả năng sinh trưởng tốt hơn, năng suất cao hơn và các chỉ tiêu chất lượng cơ lí, thử nếm cao hơn so với giống Catimor đối chứng (giống đang trồng phổ biến tại vùng Tây Bắc, Việt Nam). Cụ thể, giống Marsellesa và các giống lai F1 có chiều cao cây, đường kính gốc lớn hơn, năng suất cao hơn 20-30% so với đối chứng, tỷ lệ nhân xanh/quả tươi cao hơn, kích thước hạt nhân lớn hơn (tỷ lệ nhân xàng 18 cao hơn), tỷ lệ nhân bị lỗi thấp hơn (bằng 50% so với đối chứng), và tổng điểm thử nếm cũng như điểm các chỉ tiêu thành phần trong chất lượng nếm cao hơn giống đối chứng và đều thuộc nhóm chất lượng đặc sản.
Sinh trưởng của giống F1 (ảnh dưới) so với giống đối chứng Catimor (ảnh trên) năm 2020
Hội thảo đã thảo luận về kế hoạch định hướng cho sự phát triển của các giống cà phê mới tiềm năng này trong tương lai tại vùng Tây Bắc, Việt Nam. Lãnh đạo của 2 Tỉnh đều báo cáo kế hoạch tái canh và chương trình trồng cà phê chất lượng cao đặc sản, cụ thể Sơn La có kế hoạch tái canh 8000 ha, trong đó 500 ha cho cà phê đặc sản và Điện Biên cũng có quy hoạch tái canh 300 ha cho cà phê đặc sản. ECOM cam kết sẽ đồng hành trong việc duy trì các thử nghiệm và nhân giống mới phục vụ cho nhân rộng các mô hình nhân giống cà phê lai, và quá trình chứng nhận giống mới quốc gia nhằm mở rộng sản xuất.
Trong suốt quá trình hội thảo diễn ra, các khách mời trực tiếp đánh giá nhân xanh cà phê của các giống thử nghiệm, và uống thử sản phẩm cà phê của dự án. Các hoạt động hỗ trợ rang xay cà phê được hỗ trợ và hợp tác bởi hợp tác xã cà phê Bích Thao, và các hoạt động về xát cà phê nhân, trưng bày, pha chế được hỗ trợ và hợp tác bởi công ty cổ phần Phúc Sinh Sơn La.
Trưng bày và uống thử sản phẩm cà phê của dự án tại hội thảo
Hội thảo kết thúc với sự ủng hộ cao của các địa phương, doanh nghiệp và HTX trong chuỗi cung ứng cà phê với sự cam kết cho các kế hoạch phát triển các giống cà phê Marsellesa và các giống lai F1 đã được thử nghiệm trong tương lai tại Tây Bắc.
Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Nông Lâm nghiệp Tây Bắc,
Viện KHKT Nông Lâm nghiệp miền núi phía Bắc